ឆាលស៍ ស្ប៉េនស៊ឺរ៍ ឆាលីឆាបលីន

 

​​                                      ​​​​​​​              ឆាលស៍ ស្ប៉េនស៊ឺរ៍ ឆាលីឆាបលីន
                                                                  ​​​​​​​​​​​​        (សាក់ឡូ)

                                                      Charles Spencer Charlie Chaplin

        

          ឆាលី ឆាបលីន  សញ្ជាតិអង់គ្លេស  ជាកំពូលតារាកំប្លែងពិភពលោកក្នុងយុគ

ភាព យន្ត «គ»​  ហើយគាត់ត្រូវបានពិភពលោកហៅឈ្មោះថា សាកឡូ, កាលីតូ និង

ដឺ វ៉ាហ្កាប៊ុនដ៍,  គាត់ក៏ជាអ្នកនិពន្ធ រឿងភាពយន្ត និងបទភ្លេង,   ដឹកនាំរឿង និងជាតួ

សម្ដែងផងដែរ ហើយគាត់បានឆ្លងកាត់អាពាហ៍ពិពាហ៍ដល់ទៅ ៤លើក ។   សាកឡូ

មានឈ្មោះពេញថា ឆាលស៍ ស្ប៉េនស៊ឺរ៍ ឆាលីឆាបលីន Charles Spencer Charlie

Chaplin ត្រូវបានគេហៅត្រឹមតែ ឆាលី ឬ ឆាបលីន កើតថ្ងៃទី១៦ មេសា ១៨៨៩នា

ទីក្រុងឡុងដ៍ ប្រទេសអង់គ្លេស ។ ឪពុកឈ្មោះ ឆាលស៍ ស្ប៉េនស៊ឺរ៍ ជាអ្នកបញ្ចូលសំ

ឡេង និងជាតារាសម្ដែង , ម្តាយឈ្មោះ ហាណាហ៍ ឆាបលីន  ជាអ្នកចម្រៀង និងជា

តារាសម្ដែង ។ ពួកគេបានចែកផ្លូវគ្នានៅពេលដែល ឆាលី មានអាយុមិនទាន់បាន ៣

ឆ្នាំផង ។  ឆាលី បានរៀនច្រៀងពីឪពុក-ម្តាយរបស់គាត់ ។  គាត់បានរស់នៅជាមួយ

ម្តាយ  និងបងប្រុសម្តាយជាមួយឪពុកទីទៃម្នាក់ឈ្មោះ  ស៊ីដនី វ៉លហ្វ័ដ   ហើយបាន

ផ្លាស់ប្តូរទីកន្លែងជារឿយៗ ។ ឪពុករបស់គាត់ជាមនុស្សប្រម៉ឹក មានស្រីកំណាន់ម្នាក់

ទៀត ហើយពុំសូវមានទំនាក់ទំនងជាមួយ ឆាលី ឡើយ ។ឆាលីនិងបងប្អូនឪ​ពុក​​​ទីទៃ​

របស់គាត់បានរស់នៅជាមួយឪពុកគាត់    នៅពេលដែលម្តាយរបស់គាត់មានជំងឺផ្លូវ

ចិត្ត ។ ស្រីកំណាន់របស់ឪពុកគាត់ បានបញ្ជូនពួកគាត់ទៅសាលាព្រះវិហារ សម្រាប់

កុមារឈ្មោះ Archbishop Temple’s Boys School ។   ឪពុករបស់គាត់បានស្លាប់

នៅឆ្នាំ១៩០១  ដោយរោគថ្លើម  នៅពេលដែល  ឆាលី មានអាយុ១២ឆ្នាំ ។ ឆាលី ក៏

បានរស់នៅជាមួយក្រុមល្ខោនកុមារីឈ្មោះ  The  Eight  Lancashire  Lads ។ ឆ្នាំ

១៩០៣ ឆាលី បានដើរតួដំបូងជាក្មេងបម្រើនៅក្នុងរឿង Sherlock Holmes, និពន្ធ 

ដោយ វីល្លាម ហ្គីលីត តួសម្ដែងដោយតារាអង់គ្លេស សេន្តស្បើរ៍រី។ សេន្តស្បើរ៍រី បាន

យក ឆាលី ឱ្យនៅក្បែរគាត់ និងបានបង្ហាត់បង្រៀនគាត់ឱ្យត្រួតត្រាលើទេពកោសល្យ

របស់គាត់ ។

 
          ឆ្នាំ១៩០៥ ហ្គីលីត  បានត្រឡប់ទៅអង់គ្លេសម្តងទៀត ដើម្បីចាប់ផ្តើមរឿងថ្មី

របស់គាត់ឈ្មោះ  Clarice ។   ឆាលី ត្រូវបានគេនាំយកមកពីខេត្តដើម្បីដើរតួជាអ្នក

បម្រើឈ្មោះ ប៊ីល្លី  ។  គាត់ត្រូវបាន  ហ្គីលីត  បង្ហាត់បង្រៀនពីរបៀបសម្ដែង  ។  ឆ្នាំ

១៩១០  ក្រុមល្ខោនរបស់គាត់បានទៅសម្ដែងនៅអាមេរិក   រហូតដល់ឆ្នាំ១៩១២ ។

ត្រឡប់ទៅអង់គ្លេសបាន ៥ ខែ ឆាលី   បានត្រឡប់ទៅអាមេរិកម្តងទៀតជាមួយក្រុម

ល្ខោន Fred Karno ប៉ុន្តែ នៅពេលក្រុមរបស់គាត់ត្រឡប់ទៅអង់គ្លេស វិញគាត់បាន

បន្តនៅអាមេរិក ។
          ចុងឆ្នាំ ១៩១៣  បន្ទាប់ពីការសម្ដែងមក   គាត់ត្រូវបានក្រុមហ៊ុនភាពយន្តជា

ច្រើននៅសហរដ្ឋអាមេរិក ជួលគាត់ឱ្យថតឱ្យពួកគេ ។  ភាពយន្តដំបូងរបស់ ឆាលី គឺ

រឿង Making a Living ធ្វើឱ្យនាយកក្រុមហ៊ុនមិនសប្បាយចិត្តទាល់តែសោះ ដោយ

សារ ឆាលី ធ្វើឱ្យមានកំហុសដែលត្រូវបង់ថ្លៃខ្ពស់ ។  ទោះយ៉ាងណាគាត់បានផ្តល់ឱ

កាសឱ្យ ឆាលីម្តងទៀត។ រំពេចនោះភាពយន្តទាំងឡាយរបស់ឆាលី ជោគជ័យយ៉ាង

គគ្រឹកគគ្រេង   ហើយគាត់បានក្លាយជាតារាដ៏សំខាន់បំផុតនៅឯក្រុមហ៊ុនផលិតភាព

យន្ត អាមេរិក Keystone ។

          ខ្សែភាពយន្ត «ដំណើរតន្រ្ដំ» របស់គាត់បានចាប់ផ្តើមនៅក្នុងយុគនៃភាពយន្ត

“គ”   ឬ ភាពយន្តគ្មានសំឡេង  កាលដែលគាត់នៅជាមួយក្រុមហ៊ុនភាពយន្តកំប្លែង

Keystone  បញ្ចាំងដំបូងនៅថ្ងៃទី ៧  ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩១៤ ឈ្មោះ Kid Auto Races

at Venice  និង ក៏ជាពេលដែលគាត់ចាប់ផ្តើមប្រើម៉ូដសម្លៀកបំពាក់កំប្លែងមុនដំបូង

បំផុតដែរ ។  ពេលនោះ  ឆាលី  និងរបៀបដើរតន្ដ្រំរបស់គាត់បានក្លាយជាតារាដ៏មាន

ប្រជាប្រិយបំផុត នៅក្នុងក្រុមហ៊ុនខ្សែភាពយន្ត Sennett ។

          ក្នុងឆ្នាំដំបូងដែលគាត់នៅជាមួយក្រុមហ៊ុន Sennett ឆាលី បានថតភាពយន្ត

ខ្លីចំនួន ៣៤រឿង ។ តាមរយៈខ្សែភាពយន្តដំណើរតន្ដ្រំរបស់គាត់នេះឯងហើយដែល

គាត់ត្រូវបានគេស្គាល់ឈ្មោះថា  សាកឡូ   (Charlot)   នៅក្នុងពិភពប្រទេសដែលនិ

យាយ​​ភាសាបារាំង, អ៊ីតាលី, អេស្ប៉ាញ, អង់ដូរ៉ា, ព័រទុយហ្កាល់, ក្រិក, រ៉ូម៉ានី និង ទួ​

គី ។ ចំណែកនៅប្រទេសប្រេស៊ីល និង អាហ្សង់ទីន គេស្គាល់ឈ្មោះគាត់ថា កាលីតូ​

(Carlitos) ខណៈនៅអាល្លឺម៉ង់ គេស្គាល់ឈ្មោះថា ដឺ វ៉ាហ្កាប៊ុនដ៍ (Der Vagabund)

។ ភាពយន្តដំណើរតន្រ្ដំ ត្រូវបានបញ្ចាំងមុនដំបូងបំផុតនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ។ ឆាលី

បានក្លាយជាកំពូលតារានៅក្នុងពិភពអ្នកគាំទ្រភាពយន្ត “គ” ។

          ឆ្នាំ​ ១៩១៦ ក្រុមហ៊ុន Mutual Film Corporation បានជួលគាត់ឱ្យថត​ភាព​

យន្តកំប្លែងរាប់សិប   ដែលក្នុងនោះភាពយន្តដែលល្បីល្បាញបំផុតមានដូចជា   រឿង

Easy Street,  One A.M.,  The Pawnshop,  និង  The Adventurer ជាដើម ។

ឆាលី បានចាត់ទុកថា អំឡុងពេលដែលគាត់នៅជាមួយក្រុមហ៊ុន Mutual គឺជាពេល

ដែលគាត់មានសុភមង្គលបំផុតក្នុងអាជីពរបស់គាត់ ។ នៅពេលអាមេរិក ចូលខ្លួនទៅ

ក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១ ឆាលីបានក្លាយជាអ្នកនាំពាក្យឱ្យ Liberty Bonds។នៅ

ពេលដែលគាត់បញ្ចប់កិច្ចសន្យាជាមួយក្រុមហ៊ុន Mutual នៅឆ្នាំ ១៩១៧  គាត់បាន

ចុះកិច្ចសន្យាជាមួយក្រុមហ៊ុន First National ។

          ឆ្នាំ១៩១៩ ឆាលីគឺជាស្ថាបនិកម្នាក់ជាមួយមិត្តជិតដិតរបស់គាត់៣នាក់ទៀត

ដែលបាន បង្កើតស្ទូឌីយោ (Studio)  មានឈ្មោះថា United Artists (UA) ជាមធ្យា

បាយគេចពីឥទ្ធិពលហូលីវូដ (Hollywood)ដែលព្យាយាមគ្របដណ្តប់លើវិស័យភាព

យន្តទាំង ស្រុង។ គាត់បានបន្តធ្វើជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាភិបាលរបស់ UA រហូតដល់

ដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៥០។ ឆ្នាំ១៩២៧ ភាពយន្តមានសំឡេងបានចាប់ផ្តើម និងបាន

ក្លាយជាភាពយន្តពេញនិយមបំផុត ប៉ុន្តែឆាលី ឬសាកឡូ ឬ កាលីតូ ឬ ដឺ វ៉ាហ្កាប៊ុនដ៍

នៅតែមិនថតភាពយន្តមានសំឡេង។គាត់និយាយថាកាយវិការមានលក្ខណៈសកល

ជាងពាក្យសម្ដី ។

          ខ្សែភាពយន្តមានសំឡេងដំបូងបំផុតរបស់ ឆាលី  គឺរឿង The Great Dict-

ator ដែលត្រូវបានបញ្ចាំងនៅឆ្នាំ១៩៤០ បញ្ចាំងនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ១ឆ្នាំ មុនពេល

អាមេរិកសម្រេចចិត្តចូលខ្លួនទៅក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២។ នៅក្នុង រឿងនេះឆាលី

ធ្វើជាមនុស្សដែលយកម៉ូដែលតាម អាដុលហ្វ៍ ហ៊ីត្លែរ របស់ អាល្លឺម៉ង់ ។ ទោះ ឆាលី

ទទួលបានជោគជ័យយ៉ាងត្រចះត្រចង់នៅក្នុងវិស័យភាពយន្ត    និងបានតាំងលំនៅ

ស្ថាន​​នៅសហរដ្ឋអាមេរិកពីឆ្នាំ១៩១៤ដល់ឆ្នាំ១៩៥៣ក្តី ក៏គាត់ត្រូវបាន FBIសង្ស័យ

ថាជាសកម្មជនកុម្មុយនិស្ត   ហើយពួកគេបានព្យាយាមបញ្ចប់និវេសនដ្ឋានរបស់គាត់

នៅអាមេរិក។ សម្ពាធរបស់ FBI ទៅលើ ឆាលី បន្ទាប់ពីយុទ្ធនាការឆ្នាំ១៩៤២ របស់

គាត់សម្រាប់ពួកអឺរ៉ុប ។

          ឆ្នាំ ១៩៥២    គាត់បានចាកចេញពីអាមេរិកទៅលេងស្រុកកំណើតនាទីក្រុង

ឡុងដ៍  ប្រទេសអង់គ្លេស ។  FBI   បានពិភាក្សាជាមួយស្ថាប័នអន្តោប្រវេសន៍ឱ្យដក

ហូតទិដ្ឋាការរបស់  ឆាលី  ដើម្បីកុំឱ្យគាត់មានសិទ្ធិត្រឡប់ចូលអាមេរិកវិញ ។  ឆាលី

បានសម្រេចចិត្តថា  នឹងមិនត្រឡប់ចូលអាមេរិកវិញឡើយ   ដោយគាត់មិនពេញចិត្ត

នឹងរដ្ឋាភិបាលអាមេរិក  ហើយគាត់បានតាំងលំនៅឋាននៅប្រទេសស្វ៊ីស។ ខែមេសា

          ឆ្នាំ ១៩៧២   គាត់បានធ្វើដំណើរទៅសហរដ្ឋអាមេរិក   ក្នុងរយៈពេលដ៏ខ្លីជា

មួយភរិយារបស់គាត់ ដើម្បីទទួលពានរង្វាន់អូស្កា(Oscar)។ ខ្សែភាពយន្តចុងក្រោយ

ចំនួន២របស់ ឆាលី  ត្រូវបានផលិតនៅទីក្រុងឡុងដ៍ គឺរឿង A King in New York, 

១៩៥៧,  ដែលគាត់បានដើរតួ,  និពន្ធ, ដឹកនាំ និង ផលិត,   និងរឿង A Countess

from Hong Kong, ១៩៦៧ ដែលគាត់បានដឹកនាំ, ផលិត និងនិពន្ធ ។  គាត់ក៏បាន

និពន្ធភ្លេងសម្រាប់ភាពយន្តទាំង២នេះផងដែរ។ ឆាលីបានចូលនិវត្តន៍ពីពិភពសិល្បៈ 

ជាផ្លូវការនៅក្នុងខ្សែភាពយន្តរឿង Modern Times  បញ្ចាំងនៅថ្ងៃទី ៥  ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ

១៩៣៦  ហើយនៅក្នុងភាពយន្តនេះ បានបញ្ចប់ដោយគាត់ដើរលើផ្លូវដ៏គ្មានទីបញ្ចប់

មួយឆ្ពោះទៅជើងមេឃ ។ Modern Times ត្រូវបានគេចាត់ទុកថា  ជាភាពយន្ត “គ“

ចុងក្រោយបំផុតក្នុងលោក ។  ភាពយន្តច្រើនបំផុតរបស់  សាកឡូ  គឺនៅពេលដែល

គាត់នៅជាមួយក្រុមហ៊ុន Keystone, Essanay  និងក្រុមហ៊ុន Mutual ។

          សុខភាពរបស់ឆាលីបានចាប់ផ្តើមធ្លាក់ចុះជាលំដាប់នៅចុងទសវត្ស ១៩៦០

បន្ទាប់ពីគាត់បានបង្ហើយភាពយន្តចុងក្រោយ  ឈ្មោះ  A  Countess  from  Hong

Kong ។ នៅ ឆ្នាំ១៩៧៧ គាត់ក្រោកដើរលែងរួច ក៏ប្រើកៅអីមានកង់។  ពិភពលោក

លែងមានវត្តមានស្តេចកំប្លែងដ៏រស់រវើក   ឆាលី   ឆាបលីន   ដោយគាត់បានលាចាក

លោកនេះពេលកំពុងទទួលទានដំណេកនៅទីក្រុង   Vevey,  ប្រទេសស្វ៊ីស  នៅថ្ងៃ

បុណ្យណូអែល នាឆ្នាំ១៩៧៧ ។

          ឆាលី ត្រូវបានបញ្ចុះទៅក្នុង Corsier-Sur-Vevey Cemetery នៃប្រទេស

ស្វ៊ីស ។ ថ្ងៃទី១ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧៨ សាកសពរបស់គាត់ត្រូវបានគេលួច ដើម្បីជម្រិត

ទារយកប្រាក់ពីគ្រួសារ ប៉ុន្តែពួកចោរទាំងនោះត្រូវបានចាប់ខ្លួន ហើយសពរបស់គាត់

ត្រូវបានរកឃើញ  ១១  សប្តាហ៍ក្រោយមក  និងត្រូវបានកប់ម្តងទៀតនៅក្នុងជម្រៅ

១,៨ ម៉ែត្រ ក្នុងទីដ៏អាថ៌កំបាំងមួយដើម្បីចៀសវាងត្រូវគេលួចម្តងទៀត។រូបសំណាក

របស់គាត់ត្រូវបានគេសាងសង់នៅទីក្រុង  Vevey,  ប្រទេសស្វ៊ីស  ដែលនៅគង់វង្ស

រហូតដល់សព្វថ្ងៃ ។

          ទោះជាច្រើនទសវត្សរ៍ហើយក្តី រូបរបស់គាត់និងភាពយន្តរបស់គាត់នៅតែធ្វើ

ឱ្យមនុស្សផ្ទុះសំណើចទប់មិនជាប់ដដែលហើយរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះពិភពលោក

នៅតែពុំទាន់មានតារាកំប្លែងណាម្នាក់ អាចបំបែកឯតទគ្គកម្មគាត់បាននៅឡើយ។ ចំ

ពោះអាពាហ៍ពិពាហ៍វិញ ឆាលី បានឆ្លងកាត់ចំនួន៤លើក៖ ទី១ រៀបការជាមួយតារា

ភាពយន្តម្នាក់ឈ្មោះ មីលដ្រេដ ហារីស នៅឆ្នាំ ១៩១៨  ហើយបានលែងលះគ្នានៅ

ឆ្នាំ១៩២០ ។

          ឆ្នាំ   ១៩២៤   គាត់បានរៀបការម្តងទៀតជាមួយតារាភាពយន្តឈ្មោះលីតា

ហ្ក្រេយ៍។ ពួកគេរួមរស់នឹងគ្នាបានកូន២នាក់ ក៏បានដល់ទីបញ្ចប់ទៀតនៅឆ្នាំ១៩២៧

។ ឆ្នាំ ១៩៣៦ គាត់បានរៀបការជាលើកទី៣ ជាមួយនាង ផល្លេត ហ្កូដដាដ ជាតារា

ភាពយន្តដែរ  ហើយបានលែងលះគ្នាទៀតនៅឆ្នាំ ១៩៤២ ។  ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៤៣

ឆាលី  ឆាបលីន  បានរៀបការម្តងទៀតពេលដែលគាត់មានវ័យ ៥៣ឆ្នាំ  ជាមួយនាង 

អ៊ូណា អូណែល ដែលទើបតែមានអាយុ១៨ឆ្នាំ ។ ស្នេហ៍វ័យចំណាស់ ប៉ះប្រពន្ធក្មេង

ល្ហក់គូនេះចុះសម្រុង និងយល់ចិត្តថ្លើមគ្នាខ្លាំងណាស់ ហើយជាប្រភពសុភមង្គលពិត

ប្រាកដនៃស្តេចកំប្លែងពិភពលោក ឆាលី ឆាបលីន ហៅ សាកឡូ របស់យើង ។  ពួក

គេមានបុត្រ៨នាក់ និងរួមរស់នឹងគ្នាលុះ ឆាលី ទទួលអនិច្ចកម្ម ៕

ឯកសារយោង៖ សៀវភៅសាងខ្លួនឯង